top of page
e color y sabor di e bida di e piscador
Ana Maria Hernandez
5.12.22

Potret captura pa Fraters di Tilburg na 1923. Nos ta wak un piscador ta rem den un yola na e waf di playa (Archivo Nacional Aruba).
E profesion di piscador ta hopi biaha un bataya. E dificultadnan di e comunidad di piscador, papiando especificamente di esnan cu ta biba di e ofishi aki, ta relaciona cu e peligernan riba laman, e acceso na e wafnan y na e pisca, nan derechonan, como tambe un relacion tin biaha confuso entre e comunidad en general y e ofishi di pesca. E ultimo punto aki ta un resultado di e desconeccion cu e comunidad di pesca door di e falta di informacion y balor pa e profesion. Desaroyo tecnologico a facilita cierto tareanan pa e piscadornan como sosode cu e GPS y motor pa djis nombra algun ehempel. Pero otro desaroyo como e entrada di e refinaderia of actualmente e desaroyo rond di e waf di playa, a causa cambionan mas fundamental den e ehercemento di e profesion aki.

"[E boto] ta subi baha cu e olanan. Solamente e ruido di e laman bo ta tende. Riba e boto a bira keto manera no tin ningun alma na bordo. Tjaaaaaashiiiiii, tjaaaaashiiii, tjaaaaaashiiiii. Den esey: tiro, tur dos piscador ta duro. Den un fraccion di tempo e kietud riba e boto a cambia den un campo di bataya. Tur dos piscador ta den fuerte bataya cu e pisca nan tin na liña." (1)
Buki Perseverancia skirbi door di Marco Christiaans na 2002.
Den e pasahe literario aki, Marco Valentino Christiaans (n. 1949) ta purba captura un fraccion di tempo den un momento di pesca. Su obra semi-biografica Perserverancia (2002) ta purba di documenta e bida di un piscador Arubano na e comienso di siglo 20. Cu e mayor precision posibel, Christiaans ta documenta e diferente aspectonan importante den e ofishi di pesca na e isla basa riba entrevistanan cu piscadornan y e comunidad di pesca di e epoca. Lesando e buki mi a puntra mi mes si e ta refleha tambe e bida di e piscador di awe’n dia.
Un di e metanan di e proyecto ODA NA E PISCADOR ta pa imagina y (re)construi con e bida di e piscador di Rancho ta. Pero dibiaha ta yega e realisacion cu e ta imposibel pa papia di un storia homogeneo y ordena. Ora nos papia di e piscador di Rancho, nos ta papia di personahenan multiple. E investigacion aki ta un buskeda pa diferente piesa cu conhunto ta forma un mosaico compleho. Cada piesa tin su mesun caracter, ta wordo afecta pa diferente circunstancia y ta e refleho di su epoca. Nos ta puntra nos mes si tin puntonan clave unda tur e piesanan aki ta bin hunto? Cua ta e caracteristicanan nos mester identifica prome pa por cuminsa forma un descripcion global basico?
Pa yega mas serca na un respuesta, nos a cuminsa comparando e descripcionnan den Perseverancia, cu informacion mas actual. Pa esaki nos ta haciendo uzo di temanan frecuente relaciona cu e piscadornan local den prensa local, entrevistanan cu piscadornan y e comunidad di Rancho, y e rapport Piscamento na Aruba (2015) skirbi pa biologo marino Byron Boekhoudt. E publicacion aki tin como meta pa “duna un bista di e estado actual di pesca na Aruba“ como tambe “duna un poco di e color y sabor di e bida di piscador y nan famia”. (2)

Rapport Pesca na Aruba skirbi door di Byron Boekhoudt na 2015.
Durante nos ehercisionan inicial di e investigacion, nos a cuminsa pone den otro un mapa unda nos por visualisa e diferente area di importancia pa e topico di e piscador di Rancho. E mapa aki ta den desaroyo y ta wordo adapta tur dia cu informacion nobo y conexionan diverso. Porta asina ta mas facil pa haya caracteristicanan di e piscador Arubano, y, si por mas especificamente esnan di e piscador di Rancho. Pa cuminsa, nos a identifica minimo 6 area cu por wordo uza como sub-tema unda nos por profundisa nos enfoke.
6 AREA DIAGRA

Bou di e area di relacion y comunidad nos ta compronde por ehempel e tranferencia di conocemento den e comunidad, studiando unda y con nan ta tuma lugar. Den Perseverancia su relato di e bida di e piscador, nos por identifica puntonan di encuentro entre e comunidad, unda e intercambio di experiencia, conocemento, respet y pisca ta tuma lugar. Esakinan ta momentonan specifico cu ta forma parti di un sistema of ritual cu un proposito fiho. Un ehempel ta e momento unda tur piscador ta subi tera despues di un biahe di pesca. Tur piscador ta intercambia storianan di nan logronan di e dia, nan perdidanan y bataya cu e piscanan. (3) Informacion balioso ta wordo comparti entre e piscadornan; informacion cu ta yudanan ta mas sigur riba laman of yudanan tin un proximo biahe mas productivo, of di informacion cu lo forma parti di nan identidad publico di e piscador. Segun e rapport di 2015, awendia e intercambio aki ainda ta tuma lugar pero e punto di encuentro awo ta conoci como Centro di Pesca. (4) E waf’i Rancho, of Waf di Playa, ta un di e centronan di pesca, cu den e ultimo añanan tabata un tema den prensa door di e desaroyonan urbano rond di dje.

Puntonan di encuentro comunal y relacionnan den e comunidad ta un area cu lo haya mas atencion den nos investigacion. Nos lo tira un bista riba e condicionnan cu ta impacta con nan ta funciona y e necesidad nan ta atende. Tambe riba nan capacidad como centronan di transferencia di conocemento. Den e proximo blogs mi lo comparti ki otro punto di encuentro tin un importancia pa e funcionamento di e comunidad.
Waf'i Rancho, 2022.
E 6 area riba nos mapa por wordo considera como categorianan amplio cu lo yuda nos organiza y procesa e informacion. Pero esaki ta bay ta mas dificil ja cu ta obvio cu e areanan tin un relacion entre nan mes tambe. Un boto, por ehempel, lo wordo considera como un herment importante pa e ofishi di e piscador. E rol di e boto den e bida di e piscador ta asina grandi, cu e no mester ta doño di un. E boto ta un lugar, fisico como tambe simbolico, unda storianan ta wordo skirbi den tempo, y conocemento ta wordo aplica y comparti. Un boto tambe ta un manera pa e piscador expresa su creencianan. Botonan cu nomber di santo no tabata straño, como tampoco e hecho cu casi tur piscador tin un santo cu ta ofrecenan e speranza di proteccion riba laman. Y nos no por lubida cu e tambe ta e escenario pa e storianan cu ta presenta nan mes como momentonan cotidiano, pero cu despues di cada repeticion ta cuminsa haya mas e forma di un mito. Tin hopi otro topico cu ta conecta mas di un area den e mapa.

Potret captura pa Gerardus Hubertus Delnoij entre 1964 y 1965. Riba e imagen nos ta wak piscadornan y botonan cioyo na Aruba (Archivo Nacional Aruba).
Un otro paso preparatorio importante ta pa tin cla kico ta e definicion di un piscador. Den Boekhoudt su publicacion, e definicion ta wordo estableci a base di e siguiente tres categorianan siguiendo e normanan di United Nations su Food and Agriculture Organisation (FOA). (5) Tin e piscado di ofishi cu ta pisca minimo 40 ora pa siman. E piscadornan recreacional ta esnan cu ta pisca menos di 20 ora pa siman. Y e piscadornan ocasional ta esnan cu ta pisca menos cu 3 biaha pa siman. Tambe tin un distincion entre pesca artesanal, cu ta e practica traditional sin haci mucho uzo di desaroyonan tecnologico y cu ta keda serca di e costa, y e pesca recreacional. Nos ta puntra nos mes si tin algun otro definicion institucional pa pesca?
Ta interesante tambe pa wak con e piscadornan ta defini nan mes y nan profesion. Esaki ta un di e preguntanan nos ta enfoca ariba dje durante e entrevistanan nos ta realisando actualmente cu e piscadornan y e comunidad. E siman aki nos a sinta cu Carlito Quandt, un di e ultimo piscadornan activo di Rancho. Den un otro blog nos lo explora cu e storianan di meneer Quandt, e influencia di piscamento riba e identidad di e comunidad di Rancho. E entrevista aki ta toca diferente topico y a revela mas conexionnan den e investigacion.

-
Marco Valentino Christiaans, Perseverancia, 2002, 45.
-
Byron Boekhoudt, Piscamento na Aruba, 2015, 3-4.
-
Christiaans, 54.
-
Boekhoudt, 11.
-
Ibid., 8.
bottom of page